Bệnh gout là một dạng viêm khớp phổ biến do sự lắng đọng tinh thể urat tại các khớp, gây ra cơn đau dữ dội, sưng viêm và cứng khớp. Tùy vào từng giai đoạn tiến triển, triệu chứng lâm sàng của bệnh gout có thể khác nhau, từ giai đoạn đầu đến khi bệnh trở nặng. Nhận biết sớm biểu hiện lâm sàng của gout giúp người bệnh có hướng điều trị kịp thời, giảm thiểu biến chứng nguy hiểm.
1. Bệnh gout là gì? Nguyên nhân gây ra triệu chứng lâm sàng của gout
Gout là một trong những bệnh viêm khớp phổ biến nhất, chủ yếu do nồng độ acid uric trong máu tăng cao, dẫn đến sự hình thành tinh thể urat tại các khớp. Những tinh thể này gây ra phản ứng viêm, dẫn đến các triệu chứng đau đớn và sưng tấy đặc trưng.
1.1. Bệnh gout là gì?
Gout là một dạng viêm khớp đặc trưng bởi sự tích tụ tinh thể urat tại khớp, gây viêm, sưng và đau nhức dữ dội. Bệnh thường gặp hơn ở nam giới trên 40 tuổi, nhưng cũng có thể xảy ra ở nữ giới sau mãn kinh. Nếu không kiểm soát tốt, gout có thể tái phát nhiều lần, gây tổn thương khớp và biến dạng khớp vĩnh viễn.
1.2. Nguyên nhân gây ra triệu chứng lâm sàng của gout
Gout không chỉ đơn thuần là do ăn uống mà còn liên quan đến nhiều yếu tố khác như rối loạn chuyển hóa, chức năng thận suy giảm hay lối sống ít vận động. Những nguyên nhân này làm tăng nguy cơ tích tụ tinh thể urat trong khớp, dẫn đến viêm và tổn thương khớp nghiêm trọng.
- Tăng acid uric máu: Khi cơ thể sản xuất quá nhiều acid uric trong khi thận không đào thải hiệu quả, nồng độ acid uric sẽ tăng cao dẫn đến hình thành tinh thể urat tại khớp. Những tinh thể này là nguyên nhân chính gây ra phản ứng viêm và đau đớn.
- Chế độ ăn nhiều purin: Một số thực phẩm như thịt đỏ, hải sản, nội tạng động vật có chứa nhiều purin – chất làm tăng sản xuất acid uric trong cơ thể. Khi lượng purin dung nạp quá mức, nguy cơ mắc gout cũng tăng lên.
- Uống nhiều rượu bia: Rượu bia không chỉ làm giảm khả năng đào thải acid uric qua thận mà còn kích thích sản xuất acid uric, làm tăng nguy cơ bị gout cấp tính.
- Béo phì và lối sống ít vận động: Thừa cân làm tăng sản xuất acid uric và giảm khả năng đào thải của thận. Ngoài ra, ít vận động khiến quá trình chuyển hóa trong cơ thể kém hiệu quả, làm tăng nguy cơ mắc gout.
2. Triệu chứng lâm sàng của bệnh gout qua từng giai đoạn
Triệu chứng gout không chỉ giới hạn ở các cơn đau cấp tính mà còn có thể diễn biến phức tạp theo thời gian. Theo từng giai đoạn, các biểu hiện lâm sàng của bệnh gout sẽ thay đổi về mức độ và tần suất.
2.1. Giai đoạn tăng acid uric máu
Ở giai đoạn này, nồng độ acid uric trong máu tăng cao nhưng chưa xuất hiện triệu chứng lâm sàng. Tình trạng này chỉ được phát hiện khi thực hiện xét nghiệm và xác định mức acid uric vượt ngưỡng 416 mmol/l.
Mặc dù chỉ khoảng 10 – 20% người bị tăng acid uric máu phát triển thành bệnh gout, nhưng đây vẫn là yếu tố nguy cơ hàng đầu của bệnh cũng như các vấn đề tim mạch, thận và xương khớp.
2.2. Bệnh gout cấp
Cơn gout cấp điển hình
- Vị trí và số lượng khớp viêm: Thường ảnh hưởng đến khớp chi dưới, đặc biệt là khớp bàn ngón chân cái (chiếm 60-70%), khớp gối hoặc mắt cá chân. Ngoài ra, bệnh cũng có thể khởi phát ở bao gân, điểm bám gân Achilles hoặc mô mềm như mu bàn chân.
- Thời điểm xuất hiện: Cơn đau thường xảy ra đột ngột vào ban đêm, đặc biệt sau khi ăn nhiều thực phẩm giàu purin, uống rượu bia, chấn thương, phẫu thuật hoặc sử dụng một số loại thuốc như aspirin, thuốc lợi tiểu, ethambutol.
- Biểu hiện viêm khớp:
- Đau nhức dữ dội, có cảm giác bỏng rát, đau cực độ trong vòng 12 – 24 giờ đầu.
- Cơn đau thường xuất hiện về đêm, gây mất ngủ, kèm theo triệu chứng mệt mỏi, sốt nhẹ 38 – 39°C.
- Khớp bị tổn thương sưng to, nóng đỏ, đau nhói khi chạm vào. Các khớp lớn có thể bị tràn dịch, trong khi khớp nhỏ có biểu hiện phù nề rõ rệt.
Diễn tiến cơn gout cấp
- Trong giai đoạn đầu, cơn gout cấp có thể tự khỏi sau vài ngày đến 1 – 2 tuần, ngay cả khi không điều trị.
- Sau cơn gout cấp đầu tiên, cơn tái phát có thể xuất hiện sau vài tháng hoặc vài năm. Ban đầu, thời gian giữa các đợt cấp dài, nhưng theo thời gian, tần suất tái phát tăng lên, mức độ viêm nặng hơn và ảnh hưởng đến nhiều khớp hơn.
Giai đoạn giữa các đợt cấp
- Giữa các cơn gout, người bệnh không có triệu chứng lâm sàng, nhưng tinh thể urat vẫn tiếp tục lắng đọng trong khớp.
- Các dấu hiệu tổn thương xương có thể được phát hiện thông qua xét nghiệm dịch khớp hoặc chụp X-quang.
Giai đoạn tiến triển thành gout mạn tính
- Sau khoảng 5 – 10 năm với các đợt gout cấp lặp lại, bệnh có thể tiến triển thành gout mạn tính có hạt tophi.
- Lúc này, tinh thể urat tích tụ tại sụn khớp, bao khớp, dây chằng, mô mềm, thận và tim, gây viêm nhiều khớp, biến dạng khớp và tổn thương thận nghiêm trọng như sỏi thận, viêm cầu thận hoặc suy thận.
2.3. Bệnh gout mạn tính
Gout mạn tính là giai đoạn mà viêm khớp kéo dài không dứt, ngay cả khi không có cơn cấp. Sau mỗi đợt viêm, khớp không trở về trạng thái bình thường mà tiếp tục sưng đau hoặc xuất hiện hạt tophi.
Hạt tophi – Dấu hiệu đặc trưng của gout mạn tính
- Vị trí xuất hiện: Hạt tophi thường hình thành quanh khớp bàn ngón chân, mắt cá chân, khớp gối, khớp khuỷu, dọc theo gân ở bàn tay, bàn chân và các khớp nhỏ.
- Đặc điểm: Hạt có kích thước nhỏ, rắn chắc, có thể di động dưới da. Da phủ bên trên có thể bình thường hoặc mỏng, đỏ. Khi vỡ, hạt tophi tiết ra chất màu kem hoặc vàng nhạt.
- Hạt tophi không chỉ giới hạn ở khớp mà còn có thể xuất hiện tại vành tai, cơ tim, ngoại tâm mạc, van động mạch chủ, cột sống, ảnh hưởng nghiêm trọng đến chức năng cơ thể.
Biến chứng của gout mạn tính
- Viêm nhiều khớp kéo dài dẫn đến biến dạng khớp, mất khả năng vận động.
- Lắng đọng tinh thể urat tại thận, tim, mạch máu, gây suy thận, viêm thận kẽ, tăng nguy cơ bệnh tim mạch.
3. Triệu chứng lâm sàng của gout tại các vị trí khớp thường gặp
Gout có thể ảnh hưởng đến nhiều khớp khác nhau, nhưng thường xuất hiện nhiều nhất ở các vị trí dưới đây.
3.1. Triệu chứng gout tại ngón chân cái
Ngón chân cái là vị trí phổ biến nhất mà gout tấn công. Cơn đau thường đột ngột, dữ dội, đi kèm với sưng đỏ và nóng rát. Đau có thể kéo dài nhiều ngày, làm hạn chế vận động và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.
3.2. Triệu chứng gout tại mắt cá chân
Gout tại mắt cá chân gây đau nhức, sưng viêm, khiến người bệnh khó khăn khi di chuyển. Vùng mắt cá chân có thể bị nóng đỏ và trở nên nhạy cảm khi chạm vào. Nếu không kiểm soát kịp thời, cơn đau có thể kéo dài và lan rộng.
3.3. Triệu chứng gout tại khớp gối
Khi gout ảnh hưởng đến khớp gối, người bệnh có thể cảm thấy đau nhức, sưng to, đặc biệt khi đứng lâu hoặc vận động mạnh. Tình trạng viêm có thể dẫn đến hạn chế cử động và mất dần khả năng linh hoạt của khớp.
Xem thêm: Dấu hiệu bệnh gout ở ngón tay
4. Cách kiểm soát triệu chứng bệnh gout tại nhà
Việc kiểm soát gout tại nhà đóng vai trò quan trọng trong việc giảm đau, ngăn ngừa tái phát và duy trì sức khỏe xương khớp. Dưới đây là một số biện pháp giúp kiểm soát triệu chứng lâm sàng của bệnh gout hiệu quả tại nhà.
4.1. Nghỉ ngơi giúp giảm áp lực lên khớp
Khi cơn gout cấp xuất hiện, việc nghỉ ngơi là điều cần thiết để hạn chế tổn thương khớp và giúp cơ thể phục hồi nhanh hơn. Người bệnh nên tránh vận động mạnh hoặc đi lại quá nhiều để giảm áp lực lên các khớp bị viêm, đặc biệt là ở các vị trí dễ bị gout như ngón chân cái, mắt cá chân và khớp gối.
4.2. Điều chỉnh chế độ ăn uống
Chế độ ăn uống ảnh hưởng trực tiếp đến mức độ tích tụ acid uric trong cơ thể, do đó, người bệnh gout cần điều chỉnh thực đơn hàng ngày để giảm nguy cơ tái phát. Hạn chế thực phẩm giàu purin như thịt đỏ, hải sản, nội tạng động vật và các loại đậu khô sẽ giúp giảm sự hình thành tinh thể urat tại khớp.
Thay vào đó, nên bổ sung nhiều rau xanh, trái cây ít đường, ngũ cốc nguyên hạt và các thực phẩm giàu chất xơ để hỗ trợ quá trình đào thải acid uric. Ngoài ra, các sản phẩm sữa ít béo cũng được khuyến khích vì có thể giúp giảm nguy cơ viêm khớp do gout.
4.3. Tránh uống rượu bia và các chất kích thích
Rượu bia và các chất kích thích như cà phê, trà đặc, thuốc lá có thể làm tăng sản xuất acid uric hoặc ức chế quá trình đào thải của thận, từ đó làm tăng nguy cơ mắc gout hoặc khiến các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn. Đặc biệt, bia chứa nhiều purin, khi vào cơ thể sẽ bị chuyển hóa thành acid uric, làm tăng nguy cơ hình thành tinh thể urat tại khớp. Người bệnh gout nên hạn chế tối đa hoặc loại bỏ hoàn toàn rượu bia, thuốc lá để kiểm soát bệnh tốt hơn.
4.4. Sử dụng Viên Gout Cấp Thạch Giải Linh kiểm soát bệnh
Viên Gout Cấp Thạch Giải Linh là một giải pháp hỗ trợ hiệu quả giúp kiểm soát bệnh gout nhờ thành phần thảo dược thiên nhiên có tác dụng giảm viêm, giảm đau và hỗ trợ đào thải acid uric. Hạt Ý Dĩ, Rễ Độc Hoạt, Thân Rễ Thổ Phục Linh giúp giảm sưng đau, cải thiện khả năng vận động của khớp. Trong khi đó, Thân Rễ Cốt Khí Củ, Rễ Gối Hạc, Củ Cát Căn giúp hỗ trợ đào thải acid uric, bảo vệ chức năng gan thận và ngăn ngừa gout tái phát.
Sử dụng Thạch Giải Linh kết hợp với chế độ ăn uống và lối sống khoa học sẽ giúp người bệnh duy trì sức khỏe xương khớp tốt hơn, hạn chế các cơn gout cấp tính quay trở lại.
Triệu chứng lâm sàng của bệnh gout thay đổi theo từng giai đoạn. Việc nhận biết sớm dấu hiệu bệnh và áp dụng phương pháp kiểm soát phù hợp sẽ giúp giảm đau, ngăn ngừa biến chứng và cải thiện chất lượng cuộc sống.
